Breinconcert

Laatst bezocht ik een heel bijzonder concert in de Eusebiuskerk in Arnhem, ‘Hrfstwnd’. Bijzonder, niet alleen omdat het plaats vond in een kerk in plaats van een theater, maar ook omdat er nauwelijks zitplaatsen waren. Het was de bedoeling dat je als bezoeker rondliep door de ruimte, langs diverse podia waar groepjes muzikanten beurtelings een bijdrage leverden aan het concert. Al lopend kwam het geluid steeds vanuit een andere hoek en kwam je bovendien af en toe een groepje muzikanten tegen dat ook zelf aan de wandel was. De prachtige lichteffecten, de indrukwekkende omgeving en de voortdurende stroom van geluid – wisselend in ritme, volume en richting – maakte het tot een speciale belevenis.

Op basis van recente inzichten in de werking van ons brein, kun je stellen dat het bovendien een heel gezonde belevenis was. Bekend is inmiddels dat het brein voortdurend gestimuleerd moet worden om zijn functies te behouden en dat de beste stimulatie via meerdere zintuigen tegelijk komt. Daarnaast wordt steeds duidelijker dat speciale aandacht voor zowel de invloed van beweging als de invloed van muziek op het brein gerechtvaardigd is.

Het luisteren naar muziek heeft effect op verschillende gebieden in het brein. Muziek roept emoties op en spoort in het verlengde daarvan de motorische gebieden in de hersenen aan, waardoor je zin krijgt om te gaan bewegen. Ook kunnen de emoties herinneringen oproepen, zelfs bij mensen met een hersenbeschadiging. Zo wordt bij mensen met een hersenbloeding in de linkerhersenhelft vaak de spraak aangetast. Muziektherapie kan de rechter hersenhelft, die meer ontvankelijk is voor muziek, stimuleren om taalfuncties van de linkerhersenhelft over te nemen. Ook is bekend dat mensen die niet meer kunnen spreken, vaak nog wel kunnen zingen. Denk maar aan normaal gesproken in zichzelf gekeerde Alzheimerpatiënten, die bij het horen van oude, vertrouwde liedjes uit hun jeugd ineens opleven en gaan meezingen, zoals te zien in onderstaande video.

Zelf muziek maken is nog beter dan luisteren, omdat hierbij de motorische component wordt aangesproken, maar ook omdat het (leren) bespelen van een muziekinstrument een rechtstreekse invloed op de hersenen uitoefent. Bij kinderen wordt het ‘corpus callosum’, het deel van de hersenen dat de communicatie tussen de beide hersenhelften verzorgt, aantoonbaar dikker. Hierdoor gaan de linker- en rechterhersenhelft dus beter met elkaar communiceren. Op latere leeftijd lijkt er vooral een effect op de verbintenis tussen de beide taalgebieden op te treden: Wernicke, dat vooral zorgt dat we taal begrijpen, en Broca, dat verantwoordelijk is voor de productie van taal.

Het is dus van groot belang om kinderen muziekles aan te bieden en een instrument te leren bespelen, maar het is ook op latere leeftijd nog de moeite waard om er mee te beginnen. Lukt dat niet, dan is veel naar muziek luisteren ook een prima idee.

Bekijk hier onder het inspirerende college van Erik Scherder:

Terugkomend op het concert, Hrfstwnd kan dus met recht een breinconcert genoemd worden. Er vond stimulatie van meerdere hersengebieden via meerdere zintuigen tegelijk plaats: de motorische gebieden door het lopen, de visuele schors omdat er zoveel te zien was en natuurlijk de auditieve gebieden in het brein. Was je samen met iemand op het concert, dan kun je hier nog de positieve invloed van sociale contacten bij optellen. En dat allemaal voor een tientje…

Klik op de foto voor de beeldimpressie die ik maakte van het concert.