Het World Economic Forum onderscheidt een top tien van vaardigheden die van cruciaal belang zouden zijn om in de toekomst op de arbeidsmarkt te kunnen functioneren en om dat ondanks alle veranderingen in je omgeving te blijven doen. Op de vijfde plaats staat ‘creativiteit, originaliteit en initiatief’. En ook bij een aantal andere gevraagde vaardigheden, zoals ‘innovatie’, ‘complexe problemen oplossen’ en ‘kritisch denken’ is een zekere mate van creativiteit ook wel handig.
Wat is dat eigenlijk, creativiteit? En kan iedereen dat zomaar? In de volksmond bedoelen we met ‘creatief zijn’ vaak dat je goed bent in knutselen of handwerken of mooie tekeningen kan maken. Maar dat is niet precies waar het WEF op doelt: waar het om gaat is het vermogen om ‘out of the box’ te denken, om met vernieuwende ideeën te komen of originele oplossingen voor problemen. Een denkvaardigheid dus.
Onderzoek van Roger Beaty et al (2018) geeft indicaties dat het brein van iemand die creatief is, wat anders ingericht is dan het brein van iemand die niet zo creatief is. In het onderzoek werden de hersenen van een groep mensen gemeten met fMRI, terwijl zij bezig waren om creatieve oplossingen te bedenken met allerlei voorwerpen, zoals een baksteen en een touw. Duidelijk werd dat de ene persoon met meer creatieve ideeën kwam, dan de ander. De fMRI scans toonden aan dat de creatievelingen uit de groep een ander activeringspatroon in de hersenen hadden.
Drie netwerken
Creatieve mensen vertonen hersenactiviteit in drie verschillende netwerken in het brein
- het ‘default’netwerk
- het ‘salience’ netwerk
- het ‘executive’ netwerk
Elk van deze netwerken heeft een andere functie in ons brein. Zo komt het ‘default’ netwerk in actie als we even dagdromen of gedachteloos bezig zijn. Het brein gaat dan als het ware ‘freewheelen’ en er ontstaat ruimte voor nieuwe gedachten. Zo valt je tijdens het douchen bijvoorbeeld plotseling een oplossing in voor een probleem waar je eerder niet uit komt. Het ‘salience’ netwerk bepaalt uit alle prikkels die het brein te verwerken krijgt, waar de aandacht naar toe moet. Bij creatief denken moet dit netwerk dus jouw briljante idee opmerken als belangrijk en daar aandacht aan geven. Vervolgens kan dan het ‘executive’ netwerk, oftewel de frontale cortex, aan de gang om je fantastische inval concrete handen en voeten te geven. Je fantasie wordt praktijk.
Ieder van ons heeft deze drie netwerken in de hersenen en beschikt dus ook over de basisingrediënten voor creatief denken. Maar het verschil tussen degene die een baksteen vooral als noodzakelijk voorwerp voor het bouwen van een muur ziet en degene die bedenkt dat je een baksteen kunt gebruiken als press-papier of ledikant voor de barbie, is dat bij de laatste persoon er veel meer communicatie is tussen de drie netwerken. Vooral het defaultnetwerk en het executive netwerk hebben bij doorsnee mensen de neiging elkaar op te heffen: als je gericht nadenkt (executive), dan kun je niet tegelijk dagdromen (default). Maar creatieve mensen kunnen dat dus wel tegelijkertijd.
Dit onderzoek toont aan dat creativiteit een vaardigheid is, waar het hele brein bij betrokken is. Dus als je altijd al dacht dat creatieve mensen voornamelijk met hun rechterhelft dachten en analytische mensen met hun linkerhelft: dat klopt dus niet. Bij creatief denken is er activiteit in beide hersenhelften!
breINvloed 