Vandaag is het Blue Monday, de meest deprimerende dag van het jaar. Logisch, meestal is het vies weer in januari, de gezelligheid van de feestdagen is voorbij en de zomervakantie is nog lang niet in zicht. En dan is het ook nog maandag, de start van een nieuwe werkweek. Maar gelukkig bestaat Blue Monday helemaal niet: de term schijnt bedacht te zijn in opdracht van een reisbureau, dat meer zonvakanties wilde verkopen. En kennelijk was het idee van een ‘deprimerende maandag’ wel herkenbaar voor veel mensen, waardoor het een begrip is geworden.
Helemaal onzin is het ook weer niet. Omdat het namelijk zo’n bekend fenomeen is geworden, kan het voor sommige mensen werken als ‘self-fulfilling prophecy’. Dat is een voorspelling die direct of indirect leidt tot het uitkomen van diezelfde voorspelling. In de woorden van socioloog Robert Merton:
‘de selffulfilling prophecy is in aanvang een foute definitie van de situatie die een nieuw gedrag oproept waardoor de oorspronkelijke foute kijk waar wordt. Deze schijnbare juistheid van de voorspelling houdt een foute voorstelling van zaken in stand. De voorspeller zal namelijk datgene wat uiteindelijk gebeurd is aanvoeren als bewijs dat hij van begin af aan gelijk had.’
Pygmalion effect
Een bekende uitwerking van dit fenomeen wordt ook wel het ‘Pygmalion effect’ genoemd, een term die bedacht werd door Rosenthal en Jacobson in 1968, naar aanleiding van hun onderzoek naar het effect van de verwachtingen van docenten op leerlingprestaties. Naarmate docenten een hogere verwachting hadden van een bepaalde leerling, ging deze ook beter presteren. Dat komt omdat de leerling uit verbale en non-verbale signalen van de leraar merkt dat deze iets verwacht. De leerling gaat zich in lijn van de verwachting gedragen. Zo kan veel aandacht voor Blue Monday dus ook de verwachting oproepen dat je je somber zult voelen, waardoor dit ook zo is.
Te weinig daglicht
Een andere reden waarom somberheid in deze tijd van het jaar (niet alleen op Blue Monday zelf) verklaarbaar is, zijn de korte dagen. We krijgen – zeker in deze tijd van veel thuis werken – te weinig daglicht binnen en door de late zonsopkomt en vroege zonsondergang wordt ons circadiaan ritme aangepast. Hierdoor kunnen we problemen krijgen met ons slaap-waak ritme, zeker omdat we onze dagen kunstmatig verlengen met licht, vaak met te veel blauw er in. Blauw licht remt de aanmaak van melatonine, waardoor we moeilijk in slaap komen en met de start van de dag in het donker, blijft de melatonine-afgifte te lang doorlopen, waardoor we slaperig blijven. Dit beïnvloedt ook onze stemming. Goede tip is dus om een uur voor het slapen gaan onze beeldschermen niet meer te gebruiken (want die zenden veel blauw licht uit) of alleen met een blauwlichtfilter en ’s ochtends juist voor meer daglicht te zorgen: een daglichtwekker helpt en na het ontbijt een rondje lopen is ook een goed idee.
Voor wie momenteel veel thuis werkt en januari ervaart als één lange Blue Month, bied ik wekelijkse ontbijtsessies aan. Even een half uurtje samen de week opstarten op maandagochtend. Verhalen uitwisselen en een beetje inspirerende breinkennis opdoen. Vanochtend stond de sessie natuurlijk in het teken van Blue Monday, volgende week is er weer een nieuw onderwerp. Meld je snel aan via deze link, er komen er nog zes (je betaalt alleen voor de keren dat je er was).
breINvloed 